Эд хөрөнгө өмчлөх, эзэмших, ашиглах эрхээ эрхээ улсын бүртгэлд хэрхэн бүртгүүлэх вэ?

Иргэн таны эрх зүйн хөтөч /хууль зүйн холбогдолтой түгээмэл асуулт-хариулт/ номноосоо орууллаа. Энэ номондоо иргэдэд хэрэгтэй л гэж 23 төрлийн харилцаатай холбогдох асуулт хариултыг оруулсан юм. Энэ удаад энэ буландаа хамгийн их иргэдэд чирэгдэл учруулдаг Ýä  õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëтэй холбогдох асуулт-хариултаас орууллаа.

 Àñóóëò 158:  ¯ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõèéã õýðõýí øèëæ¿¿ëýõ âý?

 Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí ºì÷ëºõ ýðõèéã áóñäàä øèëæ¿¿ëýõäýý àëäàæ õîõèðîõ òîõèîëäîë èõ áàéäàã. Æèøýý íü, ãàçàð, îðîí ñóóö ãýõ ìýò. Ýíý íü äýýðõ ýòãýýä¿¿ä Èðãýíèé õóóëü, õîëáîãäîõ áóñàä õóóëèéã óíøèæ, òàíèëöäàãã¿éòýé õîëáîîòîé.

Òýãýõýýð äàðààõü ç¿éëèéã Òà àíõààðàõ õýðýãòýé:

-      ¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéã ºì÷ëºõ ýðõèéã øèëæ¿¿ëýõäýý àìààð áèø, áè÷ãýýð ãýðýý áàéãóóëæ, íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëýõ, èíãýõäýý ãýðýý áàéãóóëàõ òàëóóä íü á¿ðýí ýðõòýé ýñýõèéã øàëãàõ-ººðººð õýëáýë ºì÷ëºã÷ ýòãýýä ìºí ¿¿, ¿ã¿é þó, ýñõ¿ë ºì÷ëºã÷èéí èòãýìæëýãäñýí òºëººëºã÷ ìºí ýñýõèéã øàëãàæ, èòãýìæëýëèéã íü õàâñàðãàíà;

-      ¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãºòýé õîëáîîòîé ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí øèéäâýð áàéãàà ýñýõèéã øàëãàõ (ãàçàð ºì÷ëºõ ýðõèéí Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæ, ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí ãýð÷èëãýý ãýõ ìýò);

-      Òóõàéí ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéã õýäýí õ¿í äóíäàà ºì÷èëæ áàéãààã òîãòîîæ, òýäãýýðèéí çºâøººðëèéã áè÷ãýýð àâàõ áà ¿¿íèéãýý íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëíý;

-      Òóõàéí ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠íü áàðüöààëàãäñàí, õóäàëäàãäñàí ýñýõ çýðýã õóäàëäàã÷ íü ò¿¿ãýýð áóñäûí ºìíº ÿìàð íýãýí ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí ýñýõèéã Ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí àëáàíààñ òîäðóóëàõ;

-      Òóõàéí ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãºòýé õîëáîîòîéãîîð ø¿¿õèéí øèéäâýð ãàðñàí ýñýõ, ø¿¿õèéí øèéäâýð ã¿éöýòãýëèéí àæèëëàãàà õèéãäýæ áóé ýñýõèéã øàëãàõ;

-      ¯ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠õóäàëäàí áîðëóóëñíû òàòâàð òºëñºí áàéõ;

-      Èíãýýä ýöýñò íü äýýð äóðäñàí ç¿éë¿¿äèéã ñàéòàð øàëãàæ òîãòîîñîí áîë ãýðýý, õîëáîãäîõ áóñàä áè÷èã áàðèìòûí õàìò ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõèéã áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ òóõàé õ¿ñýëòýý Ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí àëáàíä õóäàëäàã÷, õóäàëäàí àâàã÷èéí àëü íü ÷ ãàðãàõ áîëîìæòîé þì.

Õýðýâ òà ýä õºðºí㺺 áàðüöààëæ çýýë àâñàí áîë çýýëèéí ãýðýýã, ò¿ðýýñë¿¿ëñýí áîë ò¿ðýýñèéí ãýðýýãýý ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëæ, õóóëèéí õ¿÷èí òºãºëäºð áîëãîäîã. Èéíõ¿¿ ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõýý áîëîí ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ãýðýýíèé ýðõ¿¿äèéã õóóëèéí õ¿÷èí òºãºëäºð áîëãóóëæ óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõ íü Èðãýíèé õóóëü, Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëü, Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä õºðºíãèéí áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí òóõàé õóóëü, Èïîòåêèéí òóõàé õóóëü áîëîí õîëáîãäîõ áóñàä õóóëü òîãòîîìæóóäàä çààãäñàí áàéäàã. Èéì ó÷ðààñ ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýë íü ºì÷ëºã÷èéí ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõòýé õîëáîîòîé ºíººãèéí áîëîí èðýýä¿éí ýðõ àøãèéã íü õàìãààëàõàä øóóä íºëººëºõ ýðõ ç¿éí ãîë íºõöºë ãýäãèéã ñàéòàð îéëãîõ õýðýãòýé. Ãàçàð áîëîí õàøàà áàéøèíãèéíõàà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºõ ýðõèéã á¿ðòã¿¿ëæ ãýð÷èëãýý àâàõàä äàðààõ áàðèìò ¸è÷ãèéã á¿ðä¿¿ëíý. ¯¿íä: 

1.Ãàçàð ºì÷ëºõ ýðõýý àíõ óäàà á¿ðòã¿¿ëæ, áàòàëãààæóóëàõàä:

* Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë /ºðãºäºëä òóõàéí ãàçðûí áàéðøèë, õàÿã, õýìæýý, ¿íý, õýäýí õ¿í õàìòðàí ºì÷èëäºã òóõàé òîäîðõîé áè÷èæ á¿õ ºì÷ëºã÷èä ãàðûí ¿ñãýý çóðíà/;

·   Ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ òóõàé øèéäâýð /ýõ õóâèàð/

·   Õÿíàí áàòàëãààíû ä¿ãíýëòèéí õóóëáàð õóâü

·   Êàäàñòðûí çóðàã /ýõ õóâèàð/

·   ªì÷ëºã÷äèéí èðãýíèé ¿íýìëýõ, òºðñíèé ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð

Äýýðõè áàðèìò áè÷ã¿¿ä íü õóóëáàð õóâü áîë ò¿¿íèéã  áîëîí ºðãºäëèéí ãàðûí ¿ñãèéí ¿íýí çºâèéã íîòîðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

Ãàçàð ºì÷ëºõ ýðõýý àíõ óäàà á¿ðòã¿¿ëæ áàòàëãààæóóëàõàä 2500 òºãðºã;

Õóâèéí õýðãèéí ¿íý 2500 òºãðºã

Ãýð÷èëãýýíèé ¿íý 5000 òºãðºã òóøààñàí áàðèìò

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí  ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýýãýý îëãîõ öîíõíîîñ 14 õîíîãèéí äàðàà /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

2.Õàøàà áàéøèí ºì÷ëºõ ýðõýý àíõ óäàà á¿ðòã¿¿ëæ áàòàëãààæóóëàõàä:

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë /ºðãºäºëä õýäýí îíä, õýí áàðüæ áèé áîëãîñîí , îäîî õýäýí õ¿íèé õàìòûí ºì÷ áîëîõ, òóõàéí ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí áàéðøèë, õàÿã, õýìæýý, ¿íèéã ºì÷ëºã÷ ººðºº òîäîðõîé áè÷èæ, á¿õ ºì÷ëºã÷èä ãàðûí ¿ñãýý çóðíà/;

·   Õîðîî áàãûí çàñàã äàðãààñ îëãîñîí àì á¿ëèéí òîäîðõîéëîëò

·   Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý, ýñõ¿ë ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ øèéäâýð, õÿíàí áàòàëãààíû ä¿ãíýëòèéí õóóëáàð

·   Êàäàñòðûí çóðàã /ýõ õóâèàð/

·   ªì÷ëºã÷äèéí èðãýíèé ¿íýìëýõ, òºðñíèé ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð

·   Õàøàà áàéøèíã 4 òàëààñ íü á¿òýí õàðàãäóóëæ àâñàí ôîòî çóðàã /À4 öààñàí äýýð íààæ òàéëáàð áè÷èõ, íýã õàøààíä 2 áà ò¿¿íýýñ äýýø áàéøèíòàé áîë íýã çóðàãò á¿ãäèéã íü áàãòààæ àâàõ/

·   Õàøàà áàéøèíãèéí ïëàí çóðàã

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

·   Òýìäýãòèéí õóðààìæ õàøàà áàéøèíãèéí ¿íèéí ä¿íãèéí 0.01 õóâèàð òîîöîæ, Íèéñëýëèéí òàòâàðûí äàíñàíä òóøààñàí áàðèìò.

·   ¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ

Õóâèéí õýðãèéí ¿íý 2500 òºãðºã

Ãýð÷èëãýýíèé ¿íý 5000 òºãðºã òóøààñàí áàðèìò

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí  íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí  ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí, ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõýý ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëäàíõ óäàà á¿ðòã¿¿ëýõ õóóëèéí õóãàöàà íü ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø 14è õîíîã áàéíà. Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

3.Òºðººñ õóâü÷èëñàí îðîí ñóóöíû ºì÷ëºõ ýðõýý ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõ:

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë /ºðãºäºëä òóõàéí îðîí ñóóöíû õàÿã, õýäýí õ¿íèé ºì÷ áîëîõ, òàëáàéí õýìæýý, òàëáàéí õýìæýý îðîí ñóóöíû ¿íèéí òàëààð òîäîðõîé áè÷íý./

·   ªì÷ëºã÷, õàìòðàí ºì÷ëºã÷ íàðûí èðãýíèé ¿íýìëýõíèé /íàñàíä õ¿ðýýã¿é õ¿¿õäèéí òºðñíèé ãýð÷èëãýýíèé/ õóóëáàð

·   Îðîí ñóóö õóâü÷ëàõ òîâ÷îîíîîñ îëãîñîí  îðîí ñóóö ºì÷ëºõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý /ýõ õóâèàð/

Äýýðõ áàðèìò áè÷ã¿¿ä íü õóóëáàð õóâüòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí ãàðûí ¿ñãèéí ¿íýí çºâèéã  íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

- Áàòàëãààæóóëàõàä 2500 òºãðºã /ÿàðàëòàé áîë 5000 òºãðºã/

- Õóâèéí õýðãèéí ¿íý 2500 òºãðºã.

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã  ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Òºðººñ õóâü÷èëñàí îðîí ñóóöíû ºì÷ëºõ ýðõèéã áàòàëãààæóóëàõàä ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 5 õîíîãò, ÿàðàëòàé õóðààæ òºëñºí áîë àæëûí 8 öàãò á¿ðòãýõ ýñýõèéã øèéäâýðëýíý.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýýãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øèàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

4.Òºðººñ õóâü÷èëñàí ãàçàð áîëîí îðîí ñóóöíààñ áóñàä ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõèéã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä àíõ óäàà á¿ðòãýæ áàòàëãààæóóëàõàä:

Õóóëèéí ýòãýýä

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí àëáàí áè÷èã

·   ¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí òóõàé òàíèëöóóëãà /¿ë õºäîëºõ õºðºíãèéí áàéðøèë, õýìæýý, çîðèóëàëò, õýäýí õ¿íèé ºì÷ áîëîõ, ºì÷ëºã÷èéí òîäîðõîéëñîí ¿íý, òóõàéí ¿ë õºäëºõ õýäýí ºðºº, òàñàëãààòàé, õýçýý èõ çàñâàð õèéñýí ãýõ ìýò/;

·   Òóõàéí ýòãýýä óã ýä õºðºíãèéã ºì÷ëºõ ýðõòýéã íîòîëñîí áàðèìò áè÷èã /ºì÷ëºõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý, òåõíèêèéí íºõöºë, ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí òîãòîîë, øèéäâýð, õºðºí㺠îðóóëñíûã áè÷èã áàðèìòóóä, áàðèëãà õ¿ëýýëöñýí àêò ãýõ ìýò/

·   Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ òóõàé ãýðýýíèé õóóëáàð

·   Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð

·   Òóõàéí ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí 4 òàëààñ íü á¿òýí õàðóóëñàí ãýðýë çóðàã

·   Áàðèëãûí äàâõðóóäûí ïëàí çóðàã

·   Çàõèðëûí áèåèéí áàéöààëò

·   Àæ àõóéí íýãæèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð

·   Óã àæ àõóéí íýãæ íü 2-ñ äýýø ãèø¿¿íòýé áîë ä¿ðýì, ¿¿ñãýí áàéãóóëàõ ãýðýý

·   Øèíýýð áàðèãäñàí áàéðèëãà, áàéãóóëàìæ, äóóñààã¿é áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí àëáàí ¸ñíû õàÿãèéã Íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãûí õýðýãæ¿¿ëýã÷ àãåíòëàã-Õîò òºëºâëºëò, ýðäýì øèíæèëãýý, çóðàã òºñëèéí õ¿ðýýëýíãýýñ àâñàí áàéíà.

·   Õóóëáàð õóâüòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëýõ

Èðãýí äàðààõ áè÷èã áàðèìòûã á¿ðä¿¿ëíý:

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë

·   Õàìòðàí ºì÷ëºã÷òýé áîë òýäãýýðèéí èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð /íàñàíä õ¿ðýýã¿é õ¿¿õäèéí òºðñíèé ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð/

·   ¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí òóõàé òàíèëöóóëãà /¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí áàéðøèë, õýìæýý, çîðèóëàëò, õýäýí õ¿íèé ºì÷ áîëîõ ºì÷ëºã÷èéí òîäîðõîéëñîí ¿íý, òóõàéí ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠õýäýí õ¿íèé ºðºº, òàñàëãààòàé, õýçýý èõ çàñâàð õèéñýí ãýõ ìýò/

·   Òóõàéí ýòãýýä óã ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéã ºì÷ëºõ ýðõòýéã íîòîëñîí áàðèìò áè÷èã /ºì÷ëºõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý, òåõíèêèéí íºõöºë, ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí òîãòîîë, øèéäâýð, õºðºí㺠îðóóëñíûã íîòëîõ áè÷èã áàðèìòóóä, áàðèëãà õ¿ëýýëöñýí àêò ãýõ ìýò/

·   Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ òóõàé ãýðýýíèé õóóëáàð

·   Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð

·   Òóõàéí ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí 4 òàëààñ íü á¿òýí õàðóóëñàí ãýðýë çóðàã

·   Áàðèëãûí äàâõðóóäûí ïëàí çóðàã

·   Õóóëáàð õóâüòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëýõ

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä òóñãàñàí ¿íèéí 0.01 õóâèàð áîäîæ òýìäýãòèéí õóðààìæèéã Íèéñëýëèéí òàòâàðûí àëáàíû äàíñàíä òóøààíà.

- Ãýð÷èëãýýíèé ¿íý- 5000 òºã

- Õóâèéí õýðãèéí ¿íý- 2500 òºã

Äýýðõè áàðèìò áè÷ã¿¿ä íü õóóëáàð õóâüòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí ãàðûí ¿ñãèéí ¿íýí çºâèéã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

Á¿ðä¿¿ëñýí áè÷èã áàðèìòóóäààð òàíû ºì÷ëºõ ýðõ õàíãàëòòàé íîòëîãäîîã¿é áàéíà ãýæ ¿çâýë ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýã÷ íü íýìýëò áàðèìò øààðäàæ áîëíî.

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº. ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠á¿ðòãýõ ýñýõèéã á¿ðòãýõ ýñýõèéã 14 õîíîãèéí äîòîð øèéäâýðëýõ áà ýíý òºðëèéí ¿éë÷èëãýýã ÿàðàëòàé ¿ç¿¿ëýõã¿é.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýýãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷ íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

5.ªºðèéí õºðºí㺺ð çàõèàëæ áàðèóëñàí îðîí ñóóö áîëîí õóâèéí ñóóö, ºâëèéí ñóóöàà ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëæ, ºì÷ëºõ ýðõèéã áàòàëãààæóóëàõ

·   Èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð /ºì÷ëºã÷, õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí/

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë /ºðãºäºëä õýäýí îíä àøèãëàëòàä îðñîí, õýäýí õ¿í õàìòðàí ºì÷èëäºã áîëîõ, ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí áàéðøèë, õýìæýý, ºì÷ëºã÷èéí òîäîðõîéëñîí ¿íý çýðãèéã òóñãàæ òîäîðõîé áè÷íý/;

·   Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý áóþó ãàçàð ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý

·   Õîðîî, áàãèéí çàñàã äàðãààñ îëãîñîí àì á¿ëèéí òîäîðõîéëîëò

·   Óã ñóóö òàíû ºì÷ áîëîõûã íîòëîõ áè÷èã áàðèìò /ýðõ  á¿õèé áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòíû øèéäâýð, ºì÷ëºõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý, ãýðýý, ººðèéí õºðºí㺺ð áàðüñíûã íîòëîõ áàðèìòóóä, ººðèéí õºðºí㺺ð çàõèàëæ áàðèóëñàí áîë òºëáºð òîîöîî äóññàí òóõàé òîäîðõîéëîëò ãýõ ìýò/

·   Õîò òºëºâëºëò, ýðäýì øèíæèëãýý çóðàã òºñëèéí õ¿ðýýëýíãýýñ õàÿã àâàõ

·   Òóõàéí ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí 4 òàëààñ íü á¿òýí õàðóóëñàí ãýðýë çóðàã /À4-èéí öààñàí äýýð íààæ òàéëáàðûã áè÷ñýí áàéíà./

·   Ñõåì çóðàã /ºðººíèé áàéðøëûã õàðóóëñàí áàéõ/

·   Õóâèéí ñóóö, õàøàà áàéøèíä ãàçðûí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð

·   Äýýðõè áàðèìò áè÷ã¿¿ä íü õóóëáàð õóâüòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí ãàðûí ¿ñãèéí ¿íýí çºâèéã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

Á¿ðä¿¿ëñýí áè÷èã áàðèìòóóäààð òàíû ºì÷ëºõ ýðõ õàíãàëòòàé íîòëîãäîîã¿é áàéíà ãýæ ¿çâýë ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýã÷ íü íýìýëò áàðèìò øààðäàæ áîëíî.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä òóñãàñàí ¿íèéí 0.01 õóâèàð áîäîæ òýìäýãòèéí õóðààìæèéã Íèéñëýëèéí òàòâàðûí àëáàíû äàíñàíä òóøààíà.

- Ãýð÷èëãýýíèé ¿íý- 5000 òºã

- Õóâèéí õýðãèéí ¿íý- 2500 òºã

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº. ¯ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠á¿ðòãýõ ýñýõèéã á¿ðòãýõ ýñýõèéã 14 õîíîãèéí äîòîð øèéäâýðëýõ áà ýíý òºðëèéí ¿éë÷èëãýýã ÿàðàëòàé ¿ç¿¿ëýõã¿é.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýýãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷ íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

6. Àðèëæèõ /ñîëèõ/ ãýðýýã ýðõèéí óëñûí á¿ðòýëä á¿ðòýãýõýä

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë

·   Èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð /2 òàëûí ºì÷ëºã÷èéí, õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí/
Àðèëæààíû ãýðýý /ãýðýýíä 2 òàëûí 18 íàñàíä õ¿ðñýí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èä ãàðûí ¿ñýã çóðñàí áàéíà. 18 íàñàíä õ¿ðýýã¿é áîë ò¿¿íèé õóóëü ¸ñíû òºëººëºã÷ òºëººëæ ãàðûí ¿ñýã çóðíà./

·   2 òàëûí ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýí¿¿ä /ýõ õóâèàðàà/

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

·   Øèíýýð àâàõ ãýð÷èëãýýíèé ¿íý – 5000 òºãðºã /òàëóóä òóñ á¿ðäýý/

·   ¯éë÷èëãýýíèé õºëñ – 15000 òºãðºã /òàëóóä òóñ á¿ðäýý/

Õýðýâ ÿàðàëòàé ¿éë÷ë¿¿ëýõèéã õ¿ñâýë ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ 2 äàõèí  íýìýãäýíý. Ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 7 ºäðèéí äîòîð á¿ðòãýõ ýñýõèéã øèéäâýðëýíý.

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý ¿ç¿¿ëýí àâíà.

7.Áàðüöààíû ãýðýýã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõýä

¯ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠áàðüöààëæ àëü ÷ áàíê áîëîí áàðüöààëàí çýýëëä¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿íýýñ çýýë àâàõ ýðõòýé. Ýíý òîõèîëäîëä áàðüöààíû ãýðýýãýý íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëæ, Ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí àëáàíä çààâàë á¿ðòã¿¿ëýýðýé. Èíãýñíýýð òàíû áàéãóóëñàí ãýðýý ñàÿ õóóëü ¸ñíû áîëíî.

Õýðýâ ýíý øààðäëàãûã áèåë¿¿ëýýã¿é áîë ãýðýý õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ áîëíî.

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë

·   Èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð /ºì÷ëºã÷, õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí/

·   Çýýëèéí áîëîí áàðüöààíû ãýðýý /ãýðýýíä çýýëèéí õýìæýý, õ¿¿, õóãàöàà, òîðãóóëü, àëäàíãè, áàðüöààëàõ õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð, ãýð÷èëãýýíèé äóãààð, õàÿã çýðãèéã òîäîðõîé áè÷íý/, ãýðýýã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

·   Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ ò¿¿íòýé õîëáîîòîé áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý

·   Çýýëä¿¿ëýã÷èéí àëáàí ¸ñíû áè÷èã áàðèìò, çºâøººðºë áèåèéí áàéöààëòûí õóóëáàð /õóâü õ¿íýýñ èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð, áàíê áóñ ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãààñ òóñãàé çºâøººðëèéí õóóëáàð/

Äýýðõè áè÷èã áàðèìòûí õóóëáàðûã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

·   Áàðüöààãàð õàíãàãäàõ ¿¿ðãèéí ¿íèéí ä¿íãèéí 0.1 õóâü

·   Ýä õºðºíãèéí áàðüöààíû ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä ººð÷ëºëò îðñíèéã á¿ðòãýõýä 5000 òºãðºã áàéíà.

Áàðüöààíû ãýðýý á¿ðòã¿¿ëýõ òóõàé ìýä¿¿ëãèéí õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 3 õîíîãèéí äîòîð á¿ðòãýõ ýñýõèéã øèéäâýðëýíý.

ßàðàëòàé áîë ¿éë÷èëãýýíèé õºëñèéã 2 äàõèí  íýìýãä¿¿ëæ àâíà.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý ¿ç¿¿ëýí àâíà.

8.Õóäàëäàõ-õóäàëäàí àâàõ ãýðýýã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõýä

Ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí àëáàíä á¿ðòã¿¿ëæ ºì÷ëºõ ýðõ íü áàòàëãààæñàí ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéã õóäàëäàõ, õóäàëäàí àâàõàä 2 òàëûí õàìòðàí ºì÷ëºã÷äèéí /18 íàñíààñ äýýø/ çºâøººðëèéã áè÷ãýýð àâ÷ óã ãýðýýã òóõàéí õºðºí㺠îðøèõ òîéðãèéí íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

·   Èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð /2 òàë/

·   Õóäàëäàõ, õóäàëäàí àâàõ ãýðýý

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë

·   Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä õºðºíãèéí áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý

·   Òóõàéí ä¿¿ðãèéí òàòâàðûí õýëòýñò îðëîãûí àëáàí òàòâàð òºëñºí òóõàé òîäîðõîéëîëò

Æè÷: Òà ýä õºðºí㺺 áóñäàä õóäàëäàí áîðëóóëñàí áîë “Õ¿í àìûí îðëîãûí àëáàí òàòâàðûí òóõàé õóóëü”-èéí 8³ –ò çààñíû äàãóó îðøèí ñóóãàà ä¿¿ðãèéíõýý òàòâàðûí õýëòýñò ¿íèéí ä¿íãèéí 2 õóâèàð òîîöîæ àëáàí òàòâàð òºëºõ áà ýíý òóõàé òîäîðõîéëîëòûã á¿ðòã¿¿ëýõ áè÷èã áàðèìòûí õàìò õàâñàðãàæ òóñ ãàçàðò ºãíº. Ýñ òýãâýýñ òàíû ýä õºðºíãèéã õóäàëäàæ àâñàí õ¿íä ºì÷ëºõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý îëãîãäîõã¿é áîëæ õîõèðîë ÷èðýãäýë ó÷èðíà ãýäãèéã õóäàëäàã÷ òà àíõààðààðàé.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

Ãýð÷èëãýýíèé ¿íý 5000 òºãðºã

ªì÷ëºõ ýðõèéã øèëæ¿¿ëæ áàéãàà ãýðýýíèé ¿íèéí ä¿í /òºãðºã/	Õºëñ /òºã/
	Ýíãèéí	ßàðàëòàé
10 000 000 õ¿ðòýë 10 000 001-100 000 000 100 000 001-ýýñ äýýø	8 000 25 000 60 000	16 000 50 000 120 000
	Àæëûí 7 ºäºðò øèéäâýðëýíý.	Àæëûí 8 öàãò øèéäâýðëýíý.

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ìýä¿¿ëãèéã õóäàëäàí àâàã÷ ººðèéí íýðýýð áºãëºíº.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý ¿ç¿¿ëýí àâíà.

9.Áýëýãëýõ ãýðýýã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõýä

Áýëýãëýëèéí ãýðýýãýýð áýëýãëýã÷ íü áýëýã õ¿ëýýí àâàã÷èéí çºâøººðñíººð ò¿¿íèé ºì÷ëºëä òîäîðõîé ýä õºðºí㺠õàðèó òºëáºðã¿é øèëæ¿¿ëíý. ¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí ãýðýýã áè÷ãýýð õèéæ òóõàéí õºðºí㺠îðøèõ òîéðãèéí íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëýõ áà óã ãýðýýã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëñíýýð ºì÷ëºõ ýðõ øèíý ºì÷ëºã÷èä øèëæèæ, ºìíºõè ºì÷ëºã÷èéí ºì÷ëºõ ýðõ äóóñãàâàð áîëíî.

·   Áýëýãëýëèéí ãýðýý

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë

·   Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

Ãýð÷èëãýýíèé ¿íý 5000 òºãðºã

¯éë÷èëãýýíèé õºëñèéã äîð äóðäñàíààð àâíà

ªì÷ëºõ ýðõèéã øèëæ¿¿ëæ áàéãàà ãýðýýíèé ¿íèéí ä¿í /òºãðºã/ 10 000 000 õ¿ðòýë 10 000 0001-100 000 000 100 000 001-ýýñ äýýø	Õºëñ /òºã/
	Ýíãèéí 8000 25 000 60 000	ßàðàëòàé 16 000 50 000 120 000
	Àæëûí 7 ºäºðò øèéäâýðëýíý.	Àæëûí 8 öàãò øèéäâýðëýíý.

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí  ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ìýä¿¿ëãèéã áýëýã õ¿ëýýí àâàã÷ ººðèéí íýðýýð áºãëºíº.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

Àñóóëò 159:   Õóóëü ¸ñíû ºâëºã÷ ãýæ õýíèéã õýëýõ âý?

Õýðâýý ºâë¿¿ëýã÷ ãýðýýñëýë áè÷èæ ¿ëäýýãýýã¿é áîë ºâ íü õóóëü ¸ñíû ºâ çàëãàìæëàã÷èä ¿ëäýõèéã áè äýýð äóðäñàí áèëýý. Ýíý òîõèîëäîëä äàðààõü ýòãýýäèéã õóóëü ¸ñíû ºâëºã÷ ãýõ áºãººä òýäãýýð íü àäèë õýìæýýãýýð ºâëºõ ýðõòýé:

-   íàñ áàðàã÷èéí íºõºð, ýõíýð, òºð¿¿ëñýí áîëîí ¿ð÷èëæ àâñàí, ò¿¿íèéã íàñ áàðñàí õîéíî òºðñºí õ¿¿õýä, íàñ áàðàã÷èéí òºð¿¿ëñýí áîëîí ¿ð÷èëñýí ýöýã, ýõ;

-   äýýðõ ºâëºã÷èä áàéõã¿é, ýñõ¿ë òýäãýýð íü ºâëºõººñ òàòãàëçñàí áóþó ºâëºõ ýðõýý àëäñàí áîë íàñ áàðàã÷èéí ºâºã ýöýã, ýìýã ýõ, àõ, ýã÷, ä¿¿, à÷, çýý.

Äýýð äóðäñàí õ¿ì¿¿ñ áàéõã¿é, ýñõ¿ë òýäãýýð íü ºâ õ¿ëýýí àâàõààñ òàòãàëçñàí áóþó ºâëºõ ýðõýý àëäñàí áîë ºâë¿¿ëýã÷èéí à÷èíöàð, çýýíöýð íü ýöýã, ýõäýý õóóëüä çààñíààð ºâëºãäâºë çîõèõ  áàéñàí ýä õºðºíãèéí õýñãèéã õóâààí ºâëºõ þì.

10.ªâ çàëãàìæëàõ ýðõèéã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõýä

·   ªâ çàëãàìæëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý /òóõàéí õºðºí㺠îðøèõ òîéðãèéí íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëíý/

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë

·   Ýä õºðºí㺠ºìëºõ ýðõ ò¿¿íòýé õîëáîîòîé áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý

·   ªâ çàëãàìæëàã÷, õàìòðàí ºì÷ëºã÷äèéí èðãýíèé ¿íýìëýõíèé õóóëáàð

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

·   Ãýð÷èëãýýíèé ¿íý 5000 òºãðºã

·   Ìýä¿¿ëýã 100 òºãðºã

·   Ýíãèéí áîë 5000 òºãðºã, ÿàðàëòàé áîë 10000 òºã

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí  ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ìýä¿¿ëãèéã ºâ çàëãàìæëàã÷ ººðèéí íýðýýð áºãëºíº.

Ìýä¿¿ëãèéã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 7 ºäðèéí äîòîð á¿ðòãýõ ýñýõèéã øèéäâýðëýíý.

ßàðàëòàé ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ òºëñºí áîë àæëûí 8 öàãèéí äîòîð øèéäâýðëýíý.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

11.Ø¿¿õèéí øèéäâýðýýð ºì÷ëºã÷ ººð÷ëºãäñºíèéã  ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõýä

·   Ø¿¿õèéí øèéäâýð

·   Ø¿¿õèéí øèéäâýð ã¿éöýòãýëèéí àæèëëàãàà õèéãäñýí áîë õîëáîãäîõ áè÷èã áàðèìò

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë

·   Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý

·   ªì÷ëºã÷, õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð

·   Äýýðõè áè÷èã áàðèìòóóä íü õóóëáàð õóâüòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí ãàðûí ¿ñãèéí ¿íýí çºâèéã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

·   Ãýð÷èëãýýíèé ¿íý 5000 òºãðºã

·   Ìýä¿¿ëýã 100 òºãðºã

·   ¯éë÷èëãýýíèé õºëñ 5000 òºãðºã /ÿàðàëòàé áîë 10000 òºãðºã/

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí  ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ìýä¿¿ëãèéã ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠øèëæ¿¿ëýí àâ÷ áàéãàà ýòãýýä ººðèéí íýðýýð áºãëºíº.

Ìýä¿¿ëãèéã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 7 ºäðèéí äîòîð á¿ðòãýõ ýñýõèéã øèéäâýðëýíý. ßàðàëòàé ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ òºëñºí áîë àæëûí 8 öàãèéí äîòîð øèéäâýðëýíý.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

12.Àëáàäàí äóóäëàãà õóäàëäààãààð õóäàëäàãäñàí ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí ºì÷ëºõ ýðõ øèëæñýíèéã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõ

·   Àëáàäàí äóóäëàãà õóäàëäààíû õóäàëäàõ, õóäàëäàí àâàõ ãýðýý

·   Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ ò¿¿íòýé õîëáîîòîé áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý

·   Õóäàëäàí àâñàí ºì÷ëºã÷, õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð

·   ¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí ¿íèéã á¿ðýí òºëñºí òóõàé áàðèìò

·   Øèéäâýð ã¿éöýòãýëèéí àæèëëàãàà äóóñãàâàð áîëñîí òóõàé ø¿¿õèéí øèéäâýð ã¿éöýòãýõ áàéãóóëëàãûí òóõàé øèéäâýð, àëáàí áè÷èã

·   Äýýðõè áàðèìò áè÷ã¿¿ä íü õóóëáàð õóâüòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí ãàðûí ¿ñãèéí ¿íýí çºâèéã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

·   Ãýð÷èëãýýíèé 5000 òºãðºã

·   Ìýä¿¿ëýã 100 òºãðºã

·   ¯éë÷èëãýýíèé õºëñèéã äîð äóðäñàíààð àâíà.

ªì÷ëºõ ýðõèéã øèëæ¿¿ëæ áàéãàà ãýðýýíèé ¿íèéí ä¿í /òºãðºã/	Õºëñ /òºãðºã/
	Ýíãèéí	ßàðàëòàé
10 000 000 õ¿ðòýë 10 000 001-100 000 000 100 000 001-ýýñ äýýø	5000 10 000 20 000	10 000 20 000 40 000
	Àæëûí 7 ºäºðò øèéäâýðëýíý.	Àæëûí 8 öàãò øèéäâýðëýíý.

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí  ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ìýä¿¿ëãèéã ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠øèëæ¿¿ëýí àâ÷ áàéãàà ýòãýýä ººðèéí íýðýýð áºãëºíº.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

13.¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí ò¿ðýýñèéã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõýä

·   Ò¿ðýýñèéí ãýðýý

·   Ò¿ðýýñëýã÷èéí àæ àõóéí íýãæèéí ãýð÷èëãýý, ëèöåíç, èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð

·   Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý

·   Äýýðõè áàðèìò áè÷ã¿¿ä íü õóóëáàð õóâüòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí ãàðûí ¿ñãèéí ¿íýí çºâèéã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

20 000 òºãðºã, ÿàðàëòàé áîë 40 000 òºãðºã

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí  ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ìýä¿¿ëãèéã ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠ºì÷ëºã÷ ýòãýýä ººðèéí íýðýýð áºãëºíº.

Ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 3 ºäðèéí äîòîð ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí ò¿ðýýñèéã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõ ýñýõèéã øèéäâýðëýíý. Õýðýâ ÿàðàëòàé ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ òºëñºí áîë àæëûí 8 öàãèéí äîòîð øèéäâýðëýíý.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

14.Õàìòðàí ºì÷ëºã÷ õàñàãäàõ, íýìýãäýõ ººð÷ëºëòèéã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõ

Õýðýâ òà ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺺 ààâ, ýýæ, ¿ð õ¿¿õýä, àõ ä¿¿òýéãýý õàìòðàí ºì÷èëæ áàéãàà áîë õàìòðàí ºì÷ëºõ ýðõýýñýý òàòãàëçàæ, ººðò îíîãäîõ õóâèà õàìòðàí ºì÷ëºã÷人 áîëîí áóñäàä øèëæ¿¿ëæ áîëíî.

Æè÷: Õàìòðàí ºì÷ëºã÷ íýìýãäýõ, õàñàãäàõ ººð÷ëºëòèéã  òóñãàñàí ãýðýýã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëýõ áºãººä ýíýõ¿¿ ººð÷ëºëòèéã òóõàéí ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí ºì÷ëºã÷, õàìòðàí ºì÷ëºã÷ íü /18 íàñ õ¿ðñýí/ çºâøººð÷ ãàðûí ¿ñãýý çóðñàí áàéíà.

·   Èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð

·   Õàìòðàí ºì÷ëºã÷ íýìýãäýõ, õàñàãäàõ õýëöýð õèéæ, íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí

·   Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä õºðºíãèéí áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý

·   Äýýðõè áàðèìò áè÷ã¿¿ä íü õóóëáàð õóüâòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí ãàðûí ¿ñãèéí ¿íýí çºâèéí íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

·   Øèíý ãýð÷èëãýýíèé ¿íý 5000 òºãðºã

·   Ìýä¿¿ëýã 100 òºãðºã

·   Õàìòðàí ºì÷ëºã÷ õàñàãäàõ /íýìýãäýõ/-ýä õàñàãäàæ áàéãàà íýìýãäýæ áàéãàà õ¿í òóñ á¿ð 3000 òºãðºã /ÿàðàëòàé áîë 6000 òºãðºã/.

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí  ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ìýä¿¿ëãèéã ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠ºì÷ëºã÷ ýòãýýä ººðèéí íýðýýð áºãëºíº.

Ìýä¿¿ëãèéã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 7 ºäðèéí äîòîð ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí õàìòðàí ºì÷ëºã÷ õàñàãäñàí, íýìýãäñýíèéã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõ ýñýõèéã øèéäâýðëýíý. ßàðàëòàé ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ òºëñºí áîë àæëûí 8 öàãèéí äîòîð øèéäâýðëýíý.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

15.Ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä ººð÷ëºëò, çàëðóóëãà õèéõ

Äàðààõ òîõèîëäîëä ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä ººð÷ëºëò, çàëðóóëãà õèéíý. ¯¿íä:

·   Ýä õºðºíãèéí õýìæýý ººð÷ëºãäºõ

·   Ýä õºðºíãèéí îðøèí áàéãàà ãàçðûí õàðÿàëàë ººð÷ëºãäñºí

·   ªì÷ëºã÷èéí áóðóóãààñ ýðõèéí óëñûí á¿ðòýãýëä áóðóó ìýäýýëýë á¿ðòãýãäñýí

·   Äýýðõè áàðèìò áè÷ã¿¿ä íü õóóëáàð õóâüòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí ãàðûí ¿ñãèéí ¿íýí çºâèéã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

Ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä çîõèõ íýìýëò, ººð÷ëºëò õèéõèéí ºìíº ò¿¿íèé óëìààñ ýðõ, õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõîë íü øóóä õºíäºãäºæ áîëîõ èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä áóþó òºðèéí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí çºâøººðëèéã àâñàí áàéíà. Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë íîòàðèàòààð ãýð÷ëýãäñýí áàéíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

·   Ãýð÷èëãýýíèé ¿íý 5000 òºãðºã

·   Íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëæ áè÷èëò õèéõ – 3000 òºãðºã /ÿàðàëòàé áîë 6000 òºãðºã/

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí  ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ìýä¿¿ëãèéã ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠ºì÷ëºã÷ ýòãýýä ººðèéí íýðýýð áºãëºíº.

Ìýä¿¿ëãèéã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 7 ºäðèéí äîòîð ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí õàìòðàí ºì÷ëºã÷ õàñàãäñàí, íýìýãäñýíèéã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõ ýñýõèéã øèéäâýðëýíý. ßàðàëòàé ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ òºëñºí áîë àæëûí 8 öàãèéí äîòîð øèéäâýðëýíý.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

16.Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýã ¿ðýãä¿¿ëýí òîõèîëäîëä ò¿¿íèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîæ, íºõºí îëãîõîä:

·   Òóñ ãàçàðò õàíäàæ ãýð÷èëãýý äàõèí îëãîõ òóõàé ºðãºäºë ãàðãàíà.

·   Ãýð÷èëãýý ¿ðýãä¿¿ëñýíýý ä¿¿ðãèéí öàãäààãèéí õýëòýñò á¿ðòã¿¿ëñýí òîäîðõîéëîëò

·   Ãýð÷èëãýý ¿ðýãä¿¿ëñýí òóõàé “çóóíû ìýäýý” ñîíèíä çàðëóóëæ, çàðëóóëñàí áè÷èã, ñîíèíãîî õàâñàðãàõ

·   ªì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷ íàðûí èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð

·   Äýýðõè áàðèìò áè÷ã¿¿ä íü õóóëáàð õóâüòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí ãàðûí ¿ñãèéí ¿íýí çºâèéã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí áàéíà.

¯éëãýýíèé õóðààìæ:

·   45 000 òºãðºã

·   Øèíýýð áè÷èõ ãýð÷èëãýýíèé ¿íý 5000 òºãðºã

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí  ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ìýä¿¿ëãèéã ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠ºì÷ëºã÷ ýòãýýä ººðèéí íýðýýð áºãëºíº.

Ãýð÷èëãýýã õàÿñàí, ¿ðýãä¿¿ëñýí òîõèîëäîëä Ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýã÷èéí øèéäâýðýýð Ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø 30 õîíîãèéí äîòîð øèíýýð áè÷èæ îëãîíî.

Ýíý òºðëèéí ¿éë÷èëãýýã ÿàðàëòàé ¿ç¿¿ëýõã¿é.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

17.Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýã ãýìòýýñýí òîõèîëäîëä ò¿¿íèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîæ, íºõºí îëãîõîä:

·   Ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí àëáàíä õàíäàæ ãýð÷èëãýý äàõèí îëãîõ òóõàé ºðãºäºë ãàðãàæ, ãàðûí ¿ñãýý çóðæ íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëíý.

·   Ãýìòýýñýí ãýð÷èëãýý /ýõ õóâèàðàà/

·   Èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

·   20 000 òºãðºã /ÿàðàëòàé áîë 40 000 òºãðºã/

·   Øèíýýð áè÷èõ ãýð÷èëãýýíèé ¿íý 5000 òºãðºã

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí  ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ìýä¿¿ëãèéã ¿ë õºäëºõ ýä õºðºí㺠ºì÷ëºã÷ ýòãýýä ººðèéí íýðýýð áºãëºíº.

Ãýð÷èëãýýã ãýìòýýñýí òîõèîëäîëä øèíýýð ãýð÷èëãýý îëãîõ ýñýõèéã ìýä¿¿ëãèéã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 7 ºäðèéí äîòîð øèéäâýðëýíý. ßàðàëòàé ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ òºëñºí áîë àæëûí 8 öàãèéí äîòîð øèéäâýðëýíý.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

18.Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ ò¿¿íòýé õîëáîîòîé áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí òàëààð ëàâëàãàà àâàõ, ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí íîòëîõ áàðèìòààñ õóóëáàð õèéëãýõ

Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ ò¿¿íòýé õîëáîîòîé áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí òóõàé õóóëèéí 6.4, 6.5-ò çààñíû äàãóó ëàâëàãààã ºãíº. ¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéã õóäàëäàæ àâàõ, áàðüöààëàí çýýë îëãîõäîî ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷ õýí áîëîõûã, óðüä íü áàðüöààëàãäñàí ýñýõèéã òîäðóóëàõ øààðäëàãàòàé áîë ëàâëàãàà àâ÷ áîëíî.

·   Ëàâëàãàà àâàã÷èéí èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð /íîòàðèàòààð ãýð÷ëýãäñýí áàéõ/

·   Õóâèéí ºðãºäºë /Þóí òóõàé ëàâëàãàà àâàõ, ÿìàð áàðèìò áè÷ãýýñ õýäýí õóóäàñ õóóëáàð õèéëãýõ òàëààð òîäîðõîé áè÷èæ íîòàðèàòààð ãýð÷ëýãäñýí áàéíà./

·   Ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààðûã ìýä¿¿ëýãò áè÷èõ /äóãààð ìýäýõã¿é áîë òóõàéí áàéðíû õóüâ÷ëàãäñàí òîãòîîëûí äóãààðûã îðîí ñóóöíû êîíòîðîîñ àâ÷ èðýõ/

·   Ýä õºðºíãèéí ºì÷ëºã÷èéí îâîã íýð, îðøèí ñóóãàà ãàçàð, ºì÷ëºã÷ íü õóóëèéí ýòãýýä áîë ò¿¿íèé íýð, îðøèí áàéãàà ãàçàð, òóõàéí ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí õýìæýý, áàéðøëûí òàëààðõ ìýäýýëëèéã àãóóëñàí ëàâëàãààã ºì÷ëºã÷èéí çºâøººðºëã¿é àâ÷ áîëíî.

·   Äýýð äóðäñàíààñ èë¿¿ ìýäýýëëýýñ àãóóëñàí, äýëãýðýíã¿é ëàâëàãàà, õóóëáàðûã ºì÷ëºã÷èä íü áóþó ýñâýë ºì÷ëºã÷èéí áè÷ãýýð ºãñºí çºâøººðëèéí ¿íäñýí äýýð ºãíº.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

·   ªì÷ëºã÷èéí çºâøººðºëã¿é àâ÷ áîëîõ ëàâëàãàà àâàõàä – 3000 òºãðºã /ÿàðàëòàé áîë 6000 òºãðºã/

·   ªì÷ëºã÷èéí çºâøººðºëòýé ºãºõ, äýëãýðýíã¿é ëàâëàãàà àâàõàä – 5000 òºãðºã /ÿàðàëòàé áîë 10 000 òºãðºã/

·   Õóóëáàð õèéëãýõýä 1 õóóäàñ íü – 1000 òºãðºã

Ìýä¿¿ëýã áºãëºæ äýýð äóðäñàí íîòëîõ áàðèìòóóä áîëîí ìºí㺠òóøààñàí áàðèìòûã ìýä¿¿ëýãò õàâñàðãàí  ìýä¿¿ëýã õ¿ëýýí àâàõàä õ¿ëýýëãýí ºãíº.

Ìýä¿¿ëãèéã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 3 ºäðèéí äîòîð ëàâëàãàà, õóóëáàðûã ãàðãàæ ºãíº. ßàðàëòàé ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ òºëñºí áîë àæëûí 8 öàãèéí äîòîð øèéäâýðëýíý.

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

19.Ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýë

Áóñäûí ãàçðûã ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõ îëæ àâñàí ýòãýýä ò¿¿íèéã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõ òóõàé ìýä¿¿ëýã ãàðãàõ áºãººä ìýä¿¿ëýãò äàðààõ áàðèìò áè÷ãèéí íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí õóóëáàðûã õàâñàðãàíà:

·   Ãàçðûí òóõàé õóóëèéí 34.1-ä çààñàí ãàçàð, ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý

·   Ãàçàð ºì÷ëºã÷òýé áàéãóóëñàí ãàçàð ýçýìøèõ, àøèãëàõ ãýðýý

·   Òºðèéí ºì÷èéí ãàçðûã ýçýìøèõ, àøèãëàõ òîõèîëäîëä ýçýìø¿¿ëýõ, àøèãëóóëàõààð îëãîñîí ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéí øèéäâýð

·   Ãàçðûí êàäàñòðûí çóðàã

·   Ìîíãîë Óëñûí èðãýíä ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ òóõàé õóóëèéí 29.1-ä çààñàí çºâøººðºë

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ: 10 000 òºãðºã

20.Áóñäûí ãàçàð äýýð áàðèëãà áàéãóóëàìæ áàðèõ ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýë

Áóñäûí ãàçàð äýýð áàðèëãà áàéãóóëàìæ áàðèõ ýðõ /öààøèä “áàðèëãà áàéãóóëàìæ áàðèõ ýðõ” ãýõ/ îëæ àâñàí ýòãýýä óã ýðõýý á¿ðòã¿¿ëýõýýð ìýä¿¿ëýã ãàðãàõ áà ìýä¿¿ëýã ò áàðèëãà áàéãóóëàìæ áàðèõ ýðõòýéã íîòîëñîí áè÷èã áàðèìòûí íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí õóóëáàðûã õàâñàðãàíà.

·   Ãàçàð ºì÷ëºã÷èéí îâîã, ýöýã /ýõ/-èéí èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð

·   Òóõàéí ãàçðûí êàäàñòðèéí çóðàã, õýìæýý

·   Áàðèëãà áàéãóóëàìæ áàðèõ ýðõ îëæ àâñàí ýòãýýäèéí èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð, õóóëèéí ýòãýýä áîë óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð, ò¿¿íèéã òºëººëºõ ýòãýýäèéí èðãýíèé ¿íýìëýõèéí õóóëáàð

·   Áàðèëãà áàéãóóëàìæ áàðèõ ýðõòýéã íîòîëñîí áàðèìò

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ: 10 000 òºãðºã

21.Ñåðâèòóòûí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýë

·   Ñåðâèòóòûã á¿ðòã¿¿ëýõ òóõàé ìýä¿¿ëãèéí ºì÷ëºã÷, ýñõ¿ë ñåðâèòóò á¿õèé ýòãýýäèéí õýí íýã íü ãàðãàõ áºãººä ìýä¿¿ëýãò ñåðâèòóòûí ãýðýýã õàâñàðãàíà.

·   Èðãýíèé ºì÷èéí ãàçàðò Ìîíãîë Óëñûí èðãýíä ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ õóóëèéí 33.1-ä çààñíû äàãóó íèéòèéí ñåðâèòóò òîãòîîñîí áîë ìýä¿¿ëýãò íèéòèéí ñåðâèòóò òîãòîîõ òóõàé ñóì, ä¿¿ðãèéí çàñàã äàðãûí øèéäâýðèéã õàâñàðãàíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

- Ñåðâèòóòûã á¿ðòãýõýä ãýðýýíä îðîëöîã÷ òàëóóä òóñ á¿ð 3000 òºãðºã

22.Óçóôðóêòèéí ýðõèéí á¿ðòãýë

·   Èðãýíèé õóóëèéí 152.1-ä çààñàí, ýä õºðºíãèéã õÿçãààðòàé ýçýìøèõ, àøèãëàõ ýðõ /öààøèä “Óçóôðóêò” ãýõ/ -èéã ò¿¿íèéã ýçýìøèã÷èéí ãàðãàñàí ìýä¿¿ëãèéã ¿íäýñëýí á¿ðòãýíý.

·   Óçóôðóêò ýçýìøèã÷ íü òóõàéí ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéã áàðüöààëàõ, ò¿ðýýñëýõ òîõèîëäîëä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòã¿¿ëýõ áºãººä ìýä¿¿ëýãò Èðãýíèé õóóëèéí 152.2-ò çààñàí ºì÷ëºã÷èéí çºâøººðëèéí íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí õóóëáàðûã õàâñàðãàíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

Óçóôðóêòèéã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõýä ãýðýýíä îðîëöîã÷  òàëóóä òóñ á¿ðýýñ 3000 òºãðºã

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

23.Ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä óðüä÷èëñàí òýìäýãëýëèéã õèéëãýõ

·   ªâ çàëãàìæëàã÷, õóäàëäàí àâàã÷èéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ çîðèëãîîð ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä óðüä÷èëñàí òýìäýãëýë õèéëãýæ áîëíî.

·   Óðüä÷èëñàí òýìäýãëýë õèéëãýõ õ¿ñýëòèéã ºì÷ëºã÷, õóäàëäàí àâàã÷ ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí àëáàíä õàìòðàí ãàðãàõ áà õ¿ñýëòýä õóäàëäàí àâàã÷ áîëîí ºì÷ëºã÷èéí õîîðîíä áàéãóóëñàí ãýðýýíè íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí õóóëáàðûã õàâñàðãàíà.

·   Á¿ðòã¿¿ëýõèéã õ¿ññýí ºðãºäºë

·   Íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ëñýí ãýðýýíèé õóóëáàð áóñàä íîòëîõ áàðèìò

Äýýðõèé áàðèìò áè÷ã¿¿ä íü õóóëáàð õóâüòàé áîë ò¿¿íèéã áîëîí ºðãºäëèéí ãàðûí ¿ñãèéí ¿íýí çºâèéã íîòàðèàòààð ãýð÷ë¿¿ñëýí áàéíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæ:

Óðüä÷èëñàí òýìäýãëýëèéã ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõýä -3000 òºãðºã

Òà õóóëü ¸ñíû ºì÷ëºã÷èéí ãýð÷èëãýý îëãîõ öîíõíîîñ /ºì÷ëºã÷ áîëîí õàìòðàí ºì÷ëºã÷èéí àëü íýã íü/ ººðèéí áèåýð èðæ, èðãýíèé ¿íýìëýõýý øàëãóóëàí ¿éë÷èëãýýãýý õ¿ëýýí àâíà.

---

[1] Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí åðºíõèé ãàçðûí èðãýäýä çîðèóëñàí òàðààõ ìàòåðèàëûã àøèãëàâ.